Hook Modeli

Hook Modeli Nedir?

Nir Eyal’in, Hook adını vermiş olduğu model, alışkanlık yaratma özelliği sayesinde başarıya ulaşmış olan, günlük hayatta kullandığımız pek çok ürün ve hizmetin arkasındaki tasarımda nasıl bir mantığın yattığını 4 adımda açıklamaktadır.

Yineleyici ve çoğu zaman bilinç dışı gerçekleşen davranışlar alışkanlık olarak adlandırılmaktadır. Davranışın tekrar yoluyla otomatik hale gelmesiyle alışkanlık oluşmaktadır. Kişi edinmiş olduğu alışkanlığı yapmadığı zaman kendini huzursuz hissetmektedir.

Hadi dakikalarca vakit geçirdiğimiz uygulamaların bizde nasıl alışkanlık yaptığını bir de Hook Modeli’nin aşamalarını inceleyerek öğrenelim!

Tetikleyici

Davranış değişikliği için ilk basamak olan tetikleyiciler, kullanıcıların harekete geçmesini sağlamak için ona uyarıcı mahiyette bir sinyal göndermektedirler. Hook modeline bakacak olursak iç tetikleyiciler ve dış tetikleyiciler olmak üzere iki farklı tetikleyici türü bulunmaktadır.

Dış kaynaklı tetikleyiciler, kullanıcının bulunduğu ortama bilgi yerleştirmek suretiyle ona bir sonraki aşamada ne yapacağını hatırlatmaktadır. Kullanıcıda tekrarlı davranış değişikliği oluşturmak için dış tetikleyiciler kullanılmaktadır. Buna örnek verecek olursak e-mailller, bildirimler, reklamlar gibi kullanıcıyla karşılaşmamızı sağlayan bütün kanalları dış tetikleyiciler olarak değerlendirebiliriz.

İç kaynaklı tetikleyiciler arasında duygular önemli bir yer kaplamakta ve aynı zamanda yaptığımız davranışları büyük bir ölçüde etkilemektedir. Daha çok dışardan dürtme olmadan kendi isteğimizle yaptığımız davranışlarımız olarak öne çıkar. Mesela sıkıldığımızda sosyal medyada vakit geçirmek bu tetiklenmeyi örnekleyebilir. Aslında bir diğer deyişle mesaj bildirimini kontrol etme dürtüsüdür. Sosyal medyayı birkaç dakikalığına ziyaret etmek için girmişken, bir saat sonra kendinizi hala orada vakit geçirmek için bulabilirsiniz.

Aksiyon 

Tetikleyicilerle motivasyon yarattığımız kullanıcılar, bu aşamada ilk aksiyonlarını alabilirler. Örneğin bildirim aracılığıyla teste başlamak ve gelen bildirimle kampanyalara katılmak bu modeldeki aksiyon örnekleri olarak gösterilebilir. Eğer dış tetikleyicileri akıllı bir şekilde uygulayabilirsek kullanıcıları tekrardan aktifleştirmemiz mümkün olacaktır. Gelen bildirimle oluşan bu merak duygusunu, siteyi/uygulamayı tekrar ziyaret edilmesi için bir fırsat olarak sunacaktır.

Ödül

Kullanıcının devamlı olarak gelmesini doğal bir davranış haline getirmeyi istiyorsak, aksiyon sonrası ona değişken ödüller sunmamız gerekmektedir. Canımız sıkıldığında veya vakit geçirmek için sosyal medyaya giriyoruz. Eğer bulunduğumuz platformda bize yeni ve ilgilendiğimiz içerikler sunulmasa devamlı olarak kullanır mıydık? Uygulamayı kullanmamızı alışkanlık haline getirmemiz imkansız olurdu diyebiliriz.

Diğer bir örnek olarak ilgi alanlarımızla ilgili görsel içerikleri bulabileceğimiz Pinterest, ilgilendiğimiz alanlara yönelik bir platform ve Pinterest’e her baktığımızda ilgi alanlarımıza göre farklı içeriklerle karşılaşıyoruz. Ürünümüzü ve aksiyonlarımızı kurgularken, kullanıcının aksiyonu sonrası onu ilgi çekecek ve tatmin edecek ödüller sunduğumuzdan emin olmalıyız.

Yatırım

Hook Modeli’nde son aşama olan yatırımda, gelecekte ürünü kullanacak olan kullanıcının kanca döngüsünden yeniden geçme duygusunu artırır.

Bahsedilen yatırım, daha çok ürün ve uygulama ile ilgili emek vermek ve ona zaman harcamak ile ilgilidir. Kullanıcının uygulamada vakit geçirip birtakım şeyler için emek vermesini de yatırıma örnek verebiliriz.

Üzerinde emek verdiğimiz her şey bizim için çok daha değerli hale gelir.  Yatırım daha ziyade bir sonraki döngü için gerekli hizmeti geliştirmeye yönelik bir davranışı ifade eder.

Yani önemli olan kısım sadece bizlerin karşı taraftan bir fayda alması değil, aynı zamanda karşı tarafa bir şeyler vermemizdir.

Örnek vermek gerekirse kullanıcı sosyal medyaya girdi ve sürprizlerle karşılaştı ve karşısına ilgi alanına yönelik içerikler çıkmaya başladı. Kullanıcı eğer bu içeriklerle etkileşime girerse, ürünümüz için bir
yatırım gerçekleştirmiş oluyor (retweet yapma, beğenme ve yorum yapmak gibi). Böylece yatırım aşamasında kullanıcının ürüne katkıları, diğer kullanıcılar için tetikleyici ya da sürprizleri oluşturabilir. Kullanıcının kullandığı uygulamaya arkadaşlarını davet etmesi, sanal ortamda maddi varlıklar elde etmesi ve yeni özellikler kullanmayı öğrenmesi bile bir yatırımdır.

Özetleyecek olursak, ürünün kullanıcıda nasıl bağımlılık yaptığını hook modeliyle çözümleyebiliyoruz. Bu model 4 temel aşamadan oluşuyor ve ilk aşamada kullanıcıları ürünümüze çekmek amacıyla içsel ve dışsal tetikleyiciye ihtiyaç duyuyoruz.

Kullanıcıyı tetikledikten sonra ikinci aşama olan aksiyon aşamasına geçiyoruz. Aksiyon aşamasının düşünme, karar verme ve basit olması gerektirmeyen bir aşama olmasına özen gösterilmesi gerekiyor.
Kullanıcı, aksiyonu aldığı zaman onu bir sürprizle karşılamamız gerekiyor.  Böylece kullanıcıların, ürünümüze devamlı olarak gelmelerini sağlamış olabiliyoruz. 

Son aşama olan yatırım bölümü de, aslında en kritik olan bölüm diyebiliriz. Kullanıcının döngüye ayak uydurması için, kullanmış olduğu uygulamaya yatırım yapması ve emek vermesi gerekiyor. Kullanıcı, uygulamanın kendisi için faydalı olduğunu düşünürse onunla daha çok vakit geçirebilir, daha çok vakit geçirdiğinde ise uygulamanın ona olan faydasına inancı artar. Beğenen kullanıcı ürüne yakınlarını davet ederek, yeni aşamaları keşfeder ve yatırım yapmış olur. Kullanıcı bu döngüye girdiğinde artık ürün kullanıcıda alışkanlık yaratmış olur.